Łupież zimą - objawy, przyczyny i leczenie

Zimowe warunki - mróz, wiatr i niskie temperatury - poważnie osłabiają kondycję naszych włosów i skóry głowy. Efekt? Nadmierne przetłuszczenie, przesuszenie, a nawet intensywne złuszczanie naskórka. Czy mogą to być objawy łupieżu?

Łupież zwykły (Pityriasis simplex) to przewlekła, nawracająca choroba powierzchni skóry głowy, zaliczana do schorzeń łojotokowych. Choć dokładne mechanizmy powstawania łupieżu nie są w pełni poznane, za główną przyczynę uznaje się nadmierny rozwój grzyba drożdżopodobnego z rodziny Malassezia spp. wywołującego nie tylko stan zapalny, ale również przyspiesza proces rogowacenia i złuszczania martwych komórek naskórka.

Dlaczego łupież nasila się zimą? Kiedy udać się do dermatologa - trychologa? Jak skutecznie leczyć łupież i jaki szampon przeciwłupieżowy wybrać? Odpowiedzi szukaj w artykule.

Nawroty łupieżu zimą to powszechny problem wynikający z kilku nakładających się na siebie czynników. Zimą spada temperatura i wilgotność powietrza, co prowadzi do nadmiernego przesuszenia skóry głowy. Skóra pozbawiona odpowiedniego nawilżenia traci elastyczność, a warstwa rogowa naskórka staje się bardziej podatna na mikrouszkodzenia.

Nie bez znaczenia pozostają też zaburzenia hormonalne, predyspozycje genetyczne, osłabienie organizmu, nadużywanie alkoholu czy brak wypoczynku, które dodatkowo wpływają na pracę gruczołów łojowych. Jednocześnie obniża się odporność naszego organizmu - w zimie jesteśmy bardziej narażeni na infekcje, stres i niedobory witamin, szczególnie z grupy B i D. Witamina D, której produkcja w skórze maleje z powodu ograniczonego dostępu do słońca, odgrywa istotną rolę w regulacji procesów zapalnych i odbudowie naskórka. Jej niedobór osłabia mechanizmy obronne skóry, sprzyjając tym samym rozwojowi łupieżu.

Z kolei nadmierne ogrzewanie pomieszczeń i wysoka temperatura w domu powodują jeszcze większe przesuszenie skóry i zaburzenie równowagi mikrobiomu. Częste przebywanie w zamkniętych, przegrzanych przestrzeniach potęguje efekt łojotokowego zapalenia skóry głowy, który może prowadzić do nasilenia objawów łupieżu: swędzenia, zaczerwienienia i nadmiernego złuszczania naskórka.

Dodatkowo częste noszenie czapek - szczególnie tych ze sztucznych, nieoddychających materiałów - tworzy na skórze głowy ciepłe i wilgotne środowisko, idealne do namnażania się drożdżaków Malassezia będących główną przyczyną łupieżu. Choć grzyby te naturalnie występują w mikrobiomie naszej skóry, ich nadmierny rozrost wywołuje intensywną eksfoliację wierzchnich warstw naskórka, co objawia się uciążliwym swędzeniem, podrażnieniem i widocznym “osypywaniem się” charakterystycznych białych płatków łupieżu.

Łupież może również wynikać z niewłaściwej pielęgnacji włosów - zbyt agresywne środki myjące, nadmierne stosowanie kosmetyków do stylizacji lub zbyt rzadkie regularne mycie włosów zaburzają funkcjonowanie gruczołów łojowych i sprzyjają nasilonym łojotokiem. Pamiętaj, dokładnie spłukuj szampon i odżywkę!

Choroby owłosionej skóry głowy często dają podobne objawy, co sprawia, że ich odróżnienie bez specjalistycznej diagnostyki w gabinecie lekarskim jest bardzo trudne. Zarówno łupież zwykły, jak i łupież łojotokowy należą do powszechnych problemów dermatologicznych, występujących w każdej grupie wiekowej - od dorosłych po dzieci. W praktyce klinicznej samodzielne rozróżnienie tych dwóch typów łupieżu jest niezwykle skomplikowane, ponieważ są to schorzenia wieloczynnikowe o zbliżonym przebiegu.

Część specjalistów uważa, że łupież może stanowić łagodniejszą postać łojotokowego zapalenia skóry głowy, co wynika z podobnych mechanizmów jego rozwoju. Choć w środowisku medycznym trwają dyskusje na ten temat, wciąż brakuje jednoznacznych badań potwierdzających tę tezę.

Właściwe rozpoznanie łupieżu wymaga wizyty u dermatologa - trychologa, który wykonuje badanie trichoskopowe: nieinwazyjne, bezbolesne badanie skóry głowy i włosów za pomocą dermatoskopu. Badanie umożliwia ocenę kondycji skóry, mieszków włosowych oraz łusek i wydzieliny łojowej, co pozwala precyzyjnie wskazać przyczynę problemów.

Łupież suchy i łojotokowy, mimo zbliżonej etiologii, różnią się od siebie. Znajomość tych rozbieżności ułatwia wstępne rozpoznanie problemu. Ponieważ domowe sposoby leczenia łupieżu często bywają niewystarczające, w przypadku wątpliwości zaleca się konsultację z dermatologiem w celu pogłębionej diagnostyki - w szczególności gdy u siebie lub bliskich zaobserwujesz którykolwiek z poniższych objawów.

Konsultacja trychologiczna jest wskazana w przypadku każdych problemów ze skórą głowy i włosami, które trwają przewlekle, nie ustępują mimo domowego leczenia i zaostrzają się z czasem. Dotyczy to nie tylko łupieżu zwykłego, suchego czy pstrego, ale również łuszczycy, łysienia androgenowego czy grzybicy włosów. 

Odpowiednia pielęgnacja i regularne oczyszczanie skóry głowy to podstawa, ale w przypadku utrzymujących się problemów konieczna jest diagnoza. Jeśli masz dość przetłuszczających się włosów i łupieżu - nie tylko w sezonie zimowym - zgłoś się do lekarza dermatologa specjalizującego się w trychologii. Wybierz placówkę medyczną oferującą badania trichoskopowe, które są złotym standardem w diagnostyce i leczeniu chorób włosów. Badania te umożliwiają dokładną ocenę stanu skóry głowy i włosów oraz struktury włosa.

W Centrum Dermatologicznym FEBUMED w Warszawie badanie trichoskopowe wykonujemy m.in. przy pomocy wideodermatoskopu FotoFinder - jednego z najnowocześniejszych urządzeń do pogłębionej diagnostyki skóry i włosów. Badanie jest bezbolesne, daje natychmiastowe wyniki, ułatwia rozpoznanie choroby oraz wdrożenie odpowiedniego, celowanego leczenia, co podnosi skuteczność terapii. Umożliwia również monitorowanie postępów leczenia w czasie, czyli ocenę odpowiedzi terapeutycznej. Trichoskopia przeznaczona jest dla dorosłych i dzieci w każdym wieku, którzy zmagają się z problemami skóry głowy i włosów - nie tylko z łupieżem, który nasila się zimą.

Leczenie łupieżu u dorosłych i dzieci - szczególnie zimą - sprawia dermatologom wiele trudności ze względu na przewlekły i nawrotowy charakter schorzenia. Walka z łupieżem jest często męcząca i długotrwała, a jej efekty bywają niezadowalające z perspektywy pacjentów, gdyż uzyskana poprawa bywa tylko przejściowa. 

Mimo, że łupież jest chorobą powszechną, nie ma na rynku preparatów umożliwiających jego całkowite wyleczenie. Zimą łupież lubi nawracać za sprawą różnych czynników endogennych i egzogennych, jednak najczęstszymi winowajcami są czapki, które tworzą przy skórze ciepłe i wilgotne mikrośrodowisko, idealne dla namnażania się drożdżaków z rodzaju Malassezia - głównego sprawcy tej dolegliwości.

W drogeriach i aptekach dostępne są preparaty przeciwłupieżowe do miejscowego leczenia łupieżu w postaci szamponów, wcierek oraz olejków, które łagodzą widoczne objawy. W zależności od formy są to zazwyczaj środki cytostatyczne, keratolityczne lub przeciwgrzybicze:

W leczeniu łupieżu często stosuje się ekstrakty roślinne, np. z drzewa herbacianego, które pomagają przywrócić równowagę skóry i ograniczyć rozwój drożdżaków.

Stosowanie szamponów, wcierek i odżywek w terapii łupieżu powinno być regularne, ale warto je co pewien czas zmieniać na preparaty z różnych grup. Uniemożliwia to rozwój zjawiska tachyfilaksji, czyli stopniowego zmniejszania się skuteczności leku przy regularnym stosowaniu.

Ważną rolę odgrywa też żywność - dieta uboga w witaminy i minerały oraz nadmiar tłuszczów nasyconych może sprzyjać łupieżowi. Warto wspierać regenerację skóry, dostarczając jej kwasów omega i witamin z grupy B.

Unikaj nadmiernego pocenia, nie śpij w czapce i nie narażaj skóry na czynniki zewnętrzne takie jak silny wiatr, zimno czy promieniowanie UV. W pielęgnacji postaw na regularne nawilżanie i naturalne składniki aktywne, które pomogą zachować zdrową skórą głowy.

Łupież zimą to problem wynikający z połączenia wielu niekorzystnych czynników - od niskiej wilgotności powietrza i przesuszonej skóry, przez ogrzewanie pomieszczeń i częste noszenie nakryć głowy, po obniżoną odporność organizmu. Podstawą skutecznej walki z łupieżem jest właściwa diagnostyka u dermatologa - trychologa, który pomoże określić typ schorzenia i dobrać odpowiednie leczenie. Regularne stosowanie specjalistycznych szamponów przeciwłupieżowych, dbałość o odpowiednią wilgotność powietrza w pomieszczeniach oraz suplementacja witamin z grupy D i B, mogą znacząco zmniejszyć nasilenie objawów łupieżu. Pamiętaj, że łupież to choroba przewlekła wymagająca cierpliwości i systematyczności w leczeniu, a konsultacja ze specjalistą pozwoli uniknąć frustracji związanej z samodzielnym, często nieskutecznym dobieraniem preparatów.