Marsz alergiczny - objawy i leczenie

Gdy u niektórych dzieci z atopią, przejawy chorób alergicznych występują w określonej sekwencji,  co określa się „marszem alergicznym”. Termin ten opisuje zatem nie odrębne schorzenie, a cały ich zespół, których wspólnym ogniwem jest wywołujący je mechanizm. Och objawy zwykle ustępują w miarę dorastania. Dlaczego powstaje marsz alergiczny, i jakie są jego konsekwencje?

Zanim zostaną omówione przejawy marszu alergicznego, należy najpierw wytłumaczyć, czym jest atopia – ponieważ niejednokrotnie używa się równoważnego określenia „marsz atopowy”. Atopia oznacza występowanie chorób – jak katar sienny, astma, atopowe zapalenie skóry – które łączy obecność przeciwciał klasy IgE.

Przeciwciała tego rodzaju skierowane są przeciwko alergenom, najczęściej białkom występującym w otoczeniu człowieka, które nie są szkodliwe (np. pyłki roślin, sierść zwierząt). Kontakt z nimi, za pośrednictwem IgE, wywołuje reakcję zapalną i nadwrażliwości, która może dawać objawy kliniczne – np. na skórze lub błonach śluzowych, jak podaje The Journal of Allergy and Clinical Immunology.

Sama obecność przeciwciał nie jest jednoznaczna z występowaniem objawów klinicznych. Często skłonność do atopii występuje rodzinnie. Znane są już niektóre geny, powiązane z predyspozycją do chorób będących składowymi marszu alergicznego. Najważniejszym jest gen filagryny, który był przedmiotem dociekań zespołu niemieckich, oraz polskich badaczy.  

W przypadku „marszu alergicznego”, określona jest nie tylko kolejność występowania objawów, ale ramy czasowe, w których się utrzymują. W pierwszych latach życia (a nawet w okresie niemowlęcym), specyficzne IgE skierowane przeciw białkom mleka krowiego oraz jaja kurzego są wytwarzane u wielu dzieci, nawet jeżeli są karmione wyłącznie piersią. Jest przedmiotem spekulacji naukowców, czy jest możliwe iż pokarmy spożywane przez matkę mają wpływ na skład mleka, czy też zachodzą tu inne zjawiska.

Występowanie tych IgE wiąże się z alergią pokarmową. Nadwrażliwość na alergeny pokarmowe współwystępuje, lub jest poprzedzona przez objawy egzemy. Atopowe zapalenie skóry jest uważane za pierwszy istotny objaw marszu alergicznego, i jak podają polscy autorzy, występuje u około 1/6 dzieci poniżej 6-go roku życia. Zmiany skórne pojawiają się zazwyczaj na kilku obszarach skóry, i powodują silny świąd.

W późniejszym wieku, zaczynają dominować objawy dotyczące układu oddechowego. Są one przejawem alergicznego nieżytu nosa (ANN), oraz astmy oskrzelowej. Dzieci z objawami egzemy w wieku dwóch lat mają wyraźny związek z wystąpieniem astmy w wieku lat 6. Jeśli problemy skórne mają duże natężenie, szansa na wystąpienie astmy wynosi nawet 70%.

Jak zauważają specjaliści, objawy marszu alergicznego mogą utrzymywać się przez kilka do kilkunastu lat. U większości dzieci z czasem dochodzi do ich spontanicznego wygaszenia. Jednak do tego czasu należy przede wszystkim umożliwić wygojenie się zmian skórnych, oraz zmniejszać świąd który z nimi współwystępuje.

Zwykle dieta eliminacyjna, połączona z pielęgnacją, której celem jest odtworzenie naturalnej bariery skóry daje wyraźną poprawę, jak podają specjaliści z Łodzi na łamach Advances in Dermatology and Immunology. Dziecko z astmą wymaga szczególnej uwagi, ponieważ zaostrzenia choroby mogą przebiegać z silną dusznością, stanowiącą nawet stan zagrożenia życia.

Dlatego konieczne jest wdrożenie leczenia, które umożliwia kontrolowanie choroby. Na szczęście, jak zauważają autorzy na łamach Thorax, astma ujawniająca się w wieku dziecięcym ma dużą tendencję do samoistnego zaniku w dorosłości. Dotyczy to nawet 65% pacjentów. Wczesne rozpoczęcie leczenia oraz nienarażanie dziecka na bierne palenie dodatkowo zwiększa szanse na całkowitą remisję choroby.