Wirus HPV (brodawczak ludzki) - co to jest? Objawy, leczenie, zdjęcia

Wyróżniamy ponad 200 typów wirusa, z których większość przybiera postać łagodną. Z racji tego, że wirus HPV przenika do komórek naszego organizmu przez uszkodzony naskórek lub nabłonek, jego charakterystycznym objawem są zmiany skórne w postaci brodawek płaskich. Powstają one w miejscu, do którego doszło do zakażenia np. często możemy je zauważyć na stopach i dłoniach, co jest typowe dla wirusów dermotropowych. Zmiany mogą występować również na błonie śluzowej jamy ustnej, w gardle, w drogach oddechowych czy na narządach płciowych (kłykciny kończyste)

Stosunkowo rzadko brodawki ulegają zezłośliwieniu i przemianie w raka płaskonabłonkowego. Ich leczenie opiera się na stosowaniu miejscowych preparatów - najczęściej w formie płynów, które są nanoszone bezpośrednio na powierzchnię brodawek. W niektórych przypadkach usunięcie brodawek zwykłych, okołopaznokciowych czy brodawek stóp odbywa się metodą chirurgiczną przy zastosowaniu kriochirurgii, lasera lub resekcji. Decyzje o doborze odpowiedniej metody leczenia brodawek podejmuje zawsze lekarz prowadzący.

Największym zagrożeniem dla życia człowieka są jednak typy HPV zaliczane do tzw. grupy wysokiego ryzyka. Nazywamy je onkowirusami, czyli takimi wirusami, które sprzyjają rozwojowi chorób onkologicznych. W przypadku HPV wirusy onkogenne mogą powodować raka szyjki macicy, prącia, sromu, odbytu, jamy ustnej czy krtani. Badania pokazują, że obecność DNA HPV potwierdza się u ponad 99,7% kobiet chorujących na raka szyjki macicy. Dlatego ważne jest poszerzanie wiedzy na temat wirusa HPV jako jednego z podstawowych elementów profilaktyki przeciwnowotworowej.

Wirus HPV u kobiet i mężczyzn

Wirus HPV jest jednym z czynników etiologicznych raka szyjki macicy zaliczanego do grupy złośliwych nowotworów narządów płciowych. W Polsce zajmuje drugie miejsce, tuż po nowotworze piersi, jako jeden z najczęściej diagnozowanych nowotworów u kobiet. Jest również główną przyczyną ich zgonów.

Prowadzone latami badania nad związkiem zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego a rozwojem raka szyjki macicy wykazały, że infekcja wysokogennym typem HPV (w szczególności typem HPV-16) wpływa na uaktywnienie się tego rodzaju nowotworu.

Do zakażenia dochodzi najczęściej drogą płciową. Przetrwałe zakażenie wysokogennym typem wirusa HPV, czyli infekcja w formie przewlekłej trwająca przez kilka miesięcy a nawet lat, dotyczy średnio 10-20% wszystkich zakażonych kobiet. Wirus brodawczaka ludzkiego stwarza nie tylko wysokie ryzyko wystąpienia raka szyjki macicy, jak również nowotworów sromu czy pochwy. Lekarze podkreślają, że wirus HPV, wraz z czynnikami pośrednimi takimi, jak np. immunosupresja, przewlekłe stany zapalne pochwy czy palenie tytoniu prowadzi do nieprawidłowych zmian komórkowych, a w konsekwencji do nowotworu.

Profilaktyka pierwotna to podstawa w zapobieganiu i leczeniu raka szyjki macicy. Uwzględnia ona m.in. kształtowanie zachowań prozdrowotnych, edukację oraz szczepienia ochronne przeciw rakotwórczym szczepom HPV. Ogromną rolę odgrywa również profilaktyka wtórna umożliwiająca wykrycie raka we wcześniejszym stadium i zmniejszenie częstotliwości wystąpienia poważnych następstw choroby. Regularne kontrole medyczne i badania przesiewowe to jedne z najważniejszych aspektów strategii w profilaktyce raka szyjki macicy.

Podobnie jak u kobiet, u mężczyzn wirus HPV może powodować rozwój nowotworów narządów płciowych. W tym przypadku mówimy o raku prącia - rzadko rozpoznawanym a przez to wysoce śmiertelnym nowotworze, którego najczęstszą postacią jest rak płaskonabłonkowy. Wpływ na jego rozwój ma zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego typu 16, a także czynniki pośrednie np. nikotynizm, problemy z odpornością, przewlekłe stany zapalne czy mnogość partnerek seksualnych.

Nowotwór szyjki macicy czy prącia to nie jedyne nowotwory, u których czynnikiem zwiększającym ryzyko zachorowania jest obecność w organizmie chorego wirusa brodawczaka ludzkiego. Wirus HPV odgrywa dużą rolę w rozwoju innych chorób onkologicznych np. raka odbytu czy raka przestrzeni ustno-gardłowej. Prowadzone na ten temat obserwacje pokazują, że obecność wirusa wykrywa się w ponad 80% biopsji pobranych z materiału komórkowego z guza nowotworowego lub innych podejrzanych zmian.

Rodzaje wirusa HPV i objawy

Wirusy brodawczaka ludzkiego, ze względu na swój potencjał onkogenny czyli możliwość rozwoju chorób nowotworowych, dzielimy na grupy wysokiego i niskiego ryzyka.

Do pierwszej kategorii zaliczamy wirusy niskoonkogenne, czyli HPV typu 6, 11, 13, 30, 40, 42, 43, 44. Ich charakterystycznym objawem są zmiany skórne w postaci brodawek zlokalizowane na skórze lub błonach śluzowych. Wyróżniamy brodawki pospolite, podeszwowe i płaskie. Ich rodzaj (m.in. wielkość i umiejscowienie) zależy od typu wirusa oraz miejsca rozwoju zakażenia.

Do najbardziej popularnych zaliczamy:

• Brodawki stóp (wywołane przez HPV-1, 2) - głębokie, bolesne wykwity zlokalizowane na stopach (w tym podeszwach), które mogą wywoływać ból podczas chodzenia.
• Brodawki płaskie (HPV-3, 10, 26, 27, 28) - drobne zmiany skórne w kolorze czerwonym lub brunatnym wyraźnie odgraniczone od powierzchni skóry. Występują najczęściej na twarzy, ramionach, kolanach i grzbietowych stronach dłoni. Mogą znikać samoistnie po 2 latach od zakażenia.
• Brodawki płciowe - kłykciny kończyste (HPV-6, 11) - unaczynione guzki zlokalizowane na powierzchni błon śluzowych sromu, pochwy, szyjki macicy, penisa czy wokół odbytu. Do zakażenia dochodzi na skutek niezabezpieczonych kontaktów seksualnych.
• Młodzieńczy brodawczak krtani (HPV-6, 11) - brodawki umiejscowione w krtani, które powodują rozwój chrypki, duszności, trudności w połykaniu, głośnego oddechu czy przewlekłego kaszlu.

Drugą grupę wirusa brodawczaka ryzyka stanowią wirusy wysokoonkogenne, które uwzględniają typy wirusa HPV 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58 i 59. Przyjmuje się, że wirusy HPV zaliczane do grupy wysokiego ryzyka sprzyjają rozwojowi nowotworów  narządów płciowych, jak również głowy czy szyi.

Do złośliwych zmian wywołanych przez HPV kwalifikujemy przede wszystkim:

• Nowotwory narządów płciowych (HPV-16, 18, 31, 45) - nowotwór szyjki macicy, sromu, prącia i odbytu.
• Nowotwory głowy i szyi (HPV-16) - nowotwory jamy ustnej, których zmiany zlokalizowane są w gardle, na podstawie języka czy migdałkach.

Diagnostyka i leczenie zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego

Jeżeli na Twojej skórze zauważyłeś nowe zmiany w postaci brodawek (zwanych potocznie kurzajkami czy odstającymi pieprzykami), to sygnał, że powinieneś udać się do lekarza dermatologa celem dalszej diagnostyki. Pierwszym badaniem w kierunku potwierdzenia wirusa HPV jest dermatoskopia. To niewizacyjna metoda diagnostyczna pozwalająca na uwidocznienie koloru i struktury naskórka oraz warstwy brodawkowatej skóry właściwej. Dzięki temu możemy dokładnie ocenić zmianę skórną oraz dobrać metodę jej usunięcia.

Oprócz badania dermatoskopowego w diagnostyce zakażeń wirusem brodawczaka ludzkiego wykorzystuje się badania cytologiczne i kolposkopowe - profilaktycznie w kierunku raka szyjki macicy, na którego rozwój wpływ na wirus HPV - oraz badania molekularne DNA i mRNA HPV. Testy jakościowe pozwalają na wykrycie ekspresji genów onkogennych i polegają na pobraniu wymazu z dróg moczowo-płciowych. Wynik testu pozwala na jasne określenie czy chory jest zakażony wirusem HPV - jeśli tak, to jakim typem bądź typami. Wszystkie badania wykonasz u nas w Centrum Dermatologicznym FEBUMED.

Badania na obecność wirusa brodawczaka ludzkiego są wykorzystywane w leczeniu przyczynowym, które umożliwia niwelowanie skutków choroby. Typowymi objawami wirusów niskoonkogennych są brodawczakowate zmiany zlokalizowane na skórze. Najczęściej umiejscowione są na dłoniach i stopach ale mogą również pokrywać skórę narządów płciowych - mówimy wtedy o kłykcinach kończystych.

Złotym środkiem w usuwaniu brodawek jest leczenie miejscowe polegające na punktowym nanoszeniu preparatów keratolitycznych na zmiany skórne. Ich zadaniem jest zlikwidowanie brodawek zwykłych, okołopaznokciowych czy brodawek stóp poprzez wysuszenie, a następnie złuszczenie zmiany skórnej. Ze względu na możliwość wystąpienia działań niepożądanych (wynikających z nieprawidłowego stosowania leków) np. wystąpienie nadżerek, przebarwień czy silnego pieczenia, coraz częściej dermatolodzy zalecają usuwanie brodawek jedną z wybranych metod dermatochirurgicznych.

Brodawki najczęściej usuwane są laserowo oraz poprzez kriochirurgię, czyli wymrażanie zmiany skórnej. Dobór odpowiedniej metody usunięcia uzależniony jest miejsca oraz wielkości zmiany. Decyzje na ten temat podejmuje lekarz w trakcie konsultacji.

Wirus HPV: zdjęcia objawów

Czytaj również

• Elektrokoagulacja - wskazania, przeciwwskazania, skutki uboczne
• Na czym polega zabieg wymrażania zmian skórnych?
• Znamiona barwnikowe - diagnostyka, leczenie
• Jak usunąć brodawki i kurzajki?

Cennik konsultacji