Łojotokowe zapalenie skóry - przyczyny, objawy, leczenie

Łojotokowe Zapalenie Skóry (ŁZS) zwane również wypryskiem łojotokowym (WŁ) to przewlekła choroba o nawracającym charakterze. Statystyki pokazują, że dotyka ona głównie osoby młode (zwłaszcza mężczyzn), choć może wystąpić w każdej grupie wiekowej. 

Do jej charakterystycznych objawów zaliczamy:

• intensywny świąd, na który skarżą się pacjenci,
• złuszczające się wykwity skórne o podłożu rumieniowym.

Zmiany obserwujemy w okolicach wyprzeniowych (skóra dołów pachowych, pachwin) oraz głównie w miejscach obfitujących w gruczoły łojowe:

• skóra twarzy,
• owłosiona skóra głowy,
• plecy.

Choć patogeneza łojotokowego zapalenia skóry nadal nie jest jednoznacznie wyjaśniona, według dermatologów istnieją czynniki, które do niej predysponują np.

• obniżenie odporności,
• kolonizacja bakterii i grzybów,
• niedoborowa dieta,
• łuszczyca,
• oraz zaburzenia aktywności gruczołów łojowych.

Zapoznaj się z naszym artykułem i dowiedz się więcej na temat łuszczycowego zapalenia skóry - przyczyn, objawów, miejsca występowania oraz leczenia.

Przyczyny powstawania łojotokowego zapalenia skóry

Pochodzenie łojotokowego zapalenia skóry nie jest jednoznacznie wyjaśnione. Z dostępnych danych wynika, że ŁZS występuje u 1-3% całej populacji, z czego u 3-5% młodych mężczyzn i aż u 40-80% osób zakażonych wirusem HIV (badania pokazują, że w przypadku ostatniej grupy tak duża liczba zachorowań może być bezpośrednio związana z zaburzeniami immunologicznymi). 

Wyróżnia się dwie grupy wiekowe, w których obserwuje się najczęściej pojawienie wyprysku łojotokowego:

• młode osoby w okresie dojrzewania,
• osoby po 50 r.ż.

W przypadku osób młodych, łojotokowe zapalenie skóry związane jest z okresem dojrzewania, w których obserwuje się nadaktywność gruczołów łojowych oraz związany z tym nieprawidłowy proces odnowy komórek naskórka prowadzący do przyspieszonego zrogowacenia.

U nastolatków zmiany łojotokowe widoczne są przede wszystkim na skórze:

• owłosionej głowy,
• twarzy,
• klatki piersiowej,
• pleców.

Łojotokowe zapalenie skóry u osób dorosłych bywa skutkiem innych chorób współtowarzyszących. Występuje ono często u pacjentów z zaburzeniami endokrynologicznymi - zwłaszcza z nadmiarem androgenów (tzw. hiperandrogenizm), których przyczyn należy szukać ze strony:

• jajników (np. zespół policystycznych jajników, zespół oporności insulinowej),
• nadnerczy (np. zespół Cushinga, przerost nadnerczy).

Chorobę odnotowuje się również u osób z problemami na tle neurologicznymi. Coraz więcej przypadków wyprysków łojotokowych obserwuje się u osób:

• mających padaczkę,
• chorych na Parkinsona,
• po udarach mózgu,
• oraz porażeniu nerwu twarzowego.

Choć istnieją podejrzenia, że choroba ta jest dziedziczna, ze względu na niewielką liczbę opracowań naukowych na jej temat, nie można w chwili obecnej mówić o możliwych genetycznych uwarunkowaniach do jej występowania.

Z całą pewnością, jesteśmy jednak w stanie stwierdzić, iż łojotokowe zapalenie skóry może być uznawane za stan przedłuszczycowy. Świadczyć ma o tym podobieństwo objawów klinicznych oraz wykazanie związku między występowaniem zespołu metabolicznego (często towarzyszym łuszczycy), a nasileniem ŁZS.

Przyjmuje się również, że choroba związana jest z zaburzeniami immunologicznymi oraz nieprawidłową dietą, w której odnotowano niedobór:

• selenu,
• cynku,
• witamin z grupy B.

Dermatolodzy wyraźnie podkreślają, że na zaktywizowanie łojotokowego zapalenia skóry - oprócz tych czynników, które wymieniliśm wyżej - wpływać może także wiele innych. Wśród nich wskazuje się głównie:

• nadmierne rozwijanie się drożdżaków (rodzaj grzybów występujących w florze bakteryjnej),
• stres,
• zanieczyszczenie powietrza,
• niewłaściwa pielęgnacja skóry,
• niska temperatura powietrza.

Objawy Łojotokowego Zapalenia Skóry 

Łojotokowe zapalenie skóry ma nawrotowy przebieg. Zaliczane jest do chorób przewlekłych, które występują w różnych okresach czasu. Jej charakterystycznym objawem jest intensywny świąd nasilający się pod wpływem potu.

Do zaostrzenia łojotoku dochodzi przede wszystkim w okresie jesienno-zimowym. Związane jest to ze spadkiem temperatur oraz zmianą odzieży - noszeniem ciepłych bluz, swetrów oraz okryć wierzchnich, które nie posiadają właściwości oddychających, co wynika z materiałów użytych do ich produkcji. 

Może doprowadzić to do nadmiernej produkcji łoju przez gruczoły łojowe. Te z kolei szukają ujścia, które znajdują w mieszkach włosowych zlokalizowanych na owłosionej skórze ciała, co powoduje podrażnienie naskórka. Pacjenci wskazują często, że skóra wygląda jakby była pokryta “tłuszczem” czy “tłustą wydzieliną”.

W przeciwieństwie do innych chorób dermatologicznych, objawy ŁZS pojawiają się stopniowo i w trakcie wywiadu lekarskiego okazuje się, że zazwyczaj można je powiązać z różnymi czynnikami np.

• przebywaniem w zbyt klimatyzowanych, albo za bardzo nagrzanych, pomieszczeniach,
• podczas infekcji, której towarzyszy wysoka gorączka,
• w wyniku nadmiernego stresu,
• jako skutek stosowania niektórych leków.

Charakterystycznym objawem, z którym pacjenci najczęściej zgłaszają się do dermatologa, jest złuszczanie się naskórka oraz pojawienie się nasilonego rumienia. W trakcie badania dermatoskopowego, lekarz dokładnie analizuje zmiany, które w zależności od lokalizacji mogą przybierać różny wygląd. Przykładowo:

• w obrębie twarzy zmiany pojawiają się głównie na czole, brwiach, uszach tworząc charakterystyczne żółte, lepkie strupki,
• na skórze szyi wyprysk występuje w kształcie obrączkowatym,
• w okolicach pach i pachwinach, miejscach intymnych i pod piersiami może przypominać on drożdżycę.

W ciężkiej postaci łojotokowego zapalenia skóry obserwujemy wystąpienie nadmiernie wyschniętej warstwy martwego naskórka z dużą ilością łoju, przypominającą swoją formą skorupę. Nasilającej się chorobie towarzyszy intensywny świąd, który potęguje drapanie. Dochodzi wtedy do mechanicznego uszkodzenia naskórka (np. powstanie ran) oraz przerzedzenia włosów. To ostatnie charakterystyczne jest w wyniku intensywnego drapania skóry głowy lub twarzy - zwłaszcza brwi.

Leczenie łojotokowego zapalenia skóry w Centrum Dermatologicznym FEBUMED (Warszawa)

Chociaż ŁZS jest chorobą o przewlekłym, nawrotowym charakterze, przy prowadzeniu odpowiedniego leczenia oraz profilaktyki, chory może z powodzeniem cieszyć się czystą skórą wolną od zmian. Celem każdej terapii łojotokowej jest wyraźne zmniejszenie widocznych objawów choroby oraz redukcja nasilenia rumienia i świądu. 

Leczenie łojotokowego zapalenia skóry dzielimy na: 

• niwelowanie dolegliwości związanych z objawami (np. stopniowe wyeliminowanie czynników zewnętrznych),
• celowanie w niewidoczne przyczyny występowania choroby (np. poprzez odpowiednią pielęgnację skóry).

Zastosowane przez lekarza dermatologa, w indywidualnej terapii, preparaty zewnętrzne mają na celu ograniczenie wydzielania przez skórę łoju oraz do odbudowania prawidłowej flory bakteryjnej ciała, która odgrywa istotną rolę w procesach ochronnych i metabolicznych.

Wielu pacjentów musi również zmienić dietę na bogatą w witaminy i cynk oraz zwiększyć swoją aktywność fizyczną. Choć to trudne, należy również dążyć do zredukowania stresu. Specjaliści ostrzegają bowiem, że tylko kompleksowe działanie w kwestii zdrowia całego organizmu, może ustrzec chorego przed nawrotami ŁZS.

Jeżeli zaobserwowałeś u siebie świąd, rumień oraz intensywny łojotok - skonsultuj się z dermatologiem. Lekarze z Centrum Dermatologicznego FebuMed w Warszawie, w trakcie sprofilowanych badań, jasno określą czy zmiany na ciele są wynikiem łojotokowego zapalenia skóry czy innej choroby dermatologicznej. Udzielą także rad i wskazówek, co do codziennego stylu życia, które pomogą w opanowaniu choroby. Wskażą również odpowiednie środki lecznicze – szampony, maści lub kremy, które pozwolą w szybki sposób opanować świąd, rumień i łuszczenie się skóry.