Co to jest Atopowe Zapalenie Skóry (AZS)?

Atopowe Zapalenie skóry jest chorobą dermatologiczną – przewlekłą, często zaczynającą się już w wieku niemowlęcym. Cechuje ją nawrotowość objawów i okresy ich wyciszenia, uzależnione od stylu życia, pielęgnacji ciała, klimatu i czynników psychogennych. Symptomy AZS obejmują naskórek i skórę właściwą, głównie na zgięciach kolan i łokci, ale także na szyi twarzy, a czasami na powierzchni całego ciała.

Można wówczas zauważyć i odczuć silny świąd, zaczerwienienie skóry, grudki i pęcherzyki (często sączące się). Charakterystyczny obraz choroby, typowa lokalizacja, przewlekłość i częstotliwość nawrotów objawów oraz występowanie atopii w rodzinie to główne kryteria wskazujące obecność atopowego zapalenia skóry. 

Czynniki sprzyjające występowaniu atopowego zapalenia skóry

Przyjmuje się, że skłonność do występowania atopowego zapalenia skóry (AZS) może być uwarunkowana genetycznie. Związane jest to z nieprawidłową reakcją immunologiczną organizmu na małe dawki antygenów, w wyniku czego skóra traci swoje właściwości ochronne.

W kontakcie z alergenami, czynnikami szkodliwymi czy drobnoustrojami następują wypryski atopowe, a silny świąd i związane z tym drapanie jeszcze bardziej narusza strukturę skóry i wpływa na powstawanie zakażeń oraz nasilenie objawów. Skóra atopowa jest skłonna do wysuszeń, przez co narażona na częste pęknięcia.

Przyczyny atopowego zapalenia skóry

Do najpopularniejszych przyczyn powstawania atopowego zapalenia skóry (AZS) zaliczamy m.in.

• zaburzenia odporności wrodzonej i nabytej,
• defekt bariery naskórkowej,
• obniżenie zawartości lipidów naskórkowych,
• zwiększoną przezskórną utratę wody,
• suchość naskórka,
• intensywny świąd i drapanie,
• przewlekłe stosowanie miejscowych glikortykosteroidów.

Innymi czynnikami wpływającymi na występowanie atopowego zapalenia skóry (AZS), oprócz uwarunkowań genetycznych są:

• klimat (zanieczyszczone powietrze),
• płeć (kobiety i dziewczynki częściej chorują na AZS),
• czynniki psychogenne (stres nasila świąd),
• substancje drażniące (detergenty, dym tytoniowy, składniki kosmetyków),
• alergeny (składniki pokarmów, roztocza, sierść, pyłki kwiatów).

Objawy atopowego zapalenia skóry

Przyjmuje się, że atopowe zapalenie skóry może mieć charakter rodzinny - wśród bliskich pacjenta występują predyspozycje do dziedziczenia choroby, albo osobowy - rozwój choroby nastąpił w wyniku reakcji na czynniki drażniące np. alergeny, dym tytoniowy, środki czystości czy odzież (wełnianą, syntetyczną).

Do głównych objawów atopowego zapalenia skóry zaliczamy:

• świąd skóry,
• suchość skóry,
• rogowacenie mieszkowe,
• rumień na twarzy,
• zaciemnienie wokół powiek.

U wielu pacjentów wykrywana jest również:

• nietolerancja pokarmowa,
• biały dermografizm,
• podwyższone IgE (Immunoglobuliny E),
• skłonność do nawrotowych infekcji skórnych,
• atychmiastowe odczyny skórne po kontakcie z alergenem.

Atopowe zapalenie skóry objawia się charakterystyczną morfologią i lokalizacją zmian. W przypadku noworodków i małych dzieci zmiany mogą zaatakować obszar całego ciała, albo wybrane fragmenty - ręce, nogi - ze szczególnym uwzględnieniem kostek. W przypadku osób dorosłych zmiany najczęściej pojawiają się na stopach i dłoniach (po wewnętrznej i zewnętrznej stronie), łokciach oraz na zgięciach kolan.

Musimy zdawać sobie sprawę z tego, że atopowe zapalenie skóry ma przewlekły i nawrotowy charakter, dlatego ważne jest eliminowanie w życiu codziennym czynników drażniących, czyli tych, które mogą nasilić występowanie zmian skórnych.

Leczenie atopowego zapalenia skóry

W atopowym zapaleniu skóry (AZS) najważniejszy jest styl życia prowadzony przez chorego, jego dieta, pielęgnacja ciała – cierpliwość, staranność i stosowanie się do zaleceń lekarza. Przede wszystkim należy pamiętać o przywróceniu skórze szczelności, aby zminimalizować odwodnienia. Można tego dokonać poprzez natłuszczanie ciała po każdym kontakcie z wodą, za pomocą substancji, które nie podrażniają (typ substancji jest uzależniony od danej osoby). Minimalizacja stresu, właściwa dieta oraz unikanie czynników sprzyjających nawrotom AZS to podstawa w leczeniu tej choroby.

W przypadku nawrotu objawów należy skontaktować się lekarzem specjalistą – dermatologiem. Za pomocą odpowiednich maści, kremów i leków jest on w stanie zmniejszyć dolegliwości związane z AZS (głównie świąd, wypryski i suchość skóry). Ponadto zleci i doradzi alternatywne sposoby, które mogą regulować objawy i zmniejszać je.