Grzybica rąk, stóp, paznokci i włosów - przyczyny, objawy, leczenie

Rokrocznie zwiększa się liczba osób chorych na grzybicę. Pacjenci trafiający do dermatologa zazwyczaj zmagają się ze zmianami w obrębie skóry głowy i włosów, rąk, stóp oraz paznokci. 

Grzybica to nie tylko problem dermatologiczny, ale również wyzwanie epidemiologiczne i społeczne. Migracja ludności, zmiany klimatu, rozwój przemysłu oraz zintensyfikowana urbanizacja wpływają na rozwój flory grzybiczej odpowiadającej za wywołanie schorzeń skóry i jej przydatków.

Dermatolodzy podają, że zakażenia grzybicze są w większości egzogenne - ich źródła należy szukać w środowisku zewnętrznym, zaś chorzy nabywają je drogą pokarmową, oddechową lub przez uszkodzoną skórę.

Grzybicę dzielimy na powierzchowną (włosy, paznokcie, skóra, błony śluzowe) oraz układową (tzw. grzybica narządowa). W zależności od rodzaju grzybicy oraz stopnia jej nasilenia do leczenia wykorzystuje się leczenie miejscowe oraz ogólne. Decyzje o wyborze metody leczenia podejmuje lekarz dermatolog po ocenie stanu skóry pacjenta.

Grzybica rąk, stóp oraz paznokci 

Grzybice rąk, stóp i paznokci są najczęściej spotykanymi rodzajami grzybicy. Dotyczą osób w każdym wieku, choć większa liczba zachorowań przypada wśród dorosłych. Wpływ na ich rozwój mają nie tylko czynniki etiologiczne - głównie dermatofity, ale także czynniki predysponujące - niedobory immunologiczne czy choroby endokrynne.

Grzybica rąk charakteryzuje się suchymi, złuszczającymi się zmianami, które niekiedy mają odczyn zapalny z pęcherzykami. Bywa mylona z łuszczycą oraz wypryskiem, dlatego przed podjęciem leczenia, należy dokładnie dokładnie ją zdiagnozować.

Grzybica stóp jest najpopularniejszym zakażeniem grzybiczym skóry. Szacuje się, że co trzecia osoba z rozpoznaniem grzybicy ma grzybicę sóp. Jest to druga, względem częstości występowania, infekcja grzybicza. Objawia się zmianami na powierzchni skóry, palców i fałdów międzypalcowych.

Wyróżnia się cztery odmiany grzybicy stóp:

• grzybica międzypalcowa (dotyczy ok.45% chorych z łuszczycą stóp) - zmiany zlokalizowane w przestrzeniach międzypalcowych przybierają postać złuszczającego oraz pękającego naskórka;

• grzybica złuszczająca (ok.28%) - sucha, zrogowaciała skóra o drobnopłatowej powierzchni;

• grzybica potnicowa (ok. 8%) - na skórze pojawiają się pęcherzyki z treścią surowiczą, które zlokalizowane są zwykle na podeszwach stóp;

• grzybica wrzodziejąca (ok.1,5-3,5%) - rzadko spotykana odmiana grzybicy, dla której typowe są zmiany nadżerkowo-wrzodziejące powstające jako powikłanie po zakażeniu bakteryjnym.

Grzybica płytki paznokciowej w postaci przewlekłej występuje głównie na stopach, choć w wyniku przeniesienia z pierwotnego miejsca zakażenia, może pojawić się również na dłoniach.

Dermatolodzy podkreślają, że standardową metodą leczenia grzybicy rąk, stóp oraz paznokci jest leczenie zewnętrzne. Wykorzystywane są do niej preparaty przeciwgrzybicze (np. polieny, azole czy morfoliny), które dobierane są indywidualnie w zależności od nasilenia stanu zapalnego oraz rodzaju zmiany.

W niektórych przypadkach leczenia grzybicy, zwłaszcza tej charakteryzującej się dużym zrogowaceniem, specjaliści wprowadzają leczenie ogólne, które trwa od 2 do 6 tygodni w zależności od podanego leku.

Podstawą leczenia grzybicy rąk, stóp oraz paznokci jest systematyczne stosowanie przepisanych preparatów oraz przestrzeganie zaleceń terapeutycznych np. zachowanie odpowiedniej higieny czy regularna dezynfekcja obuwia, rękawiczek oraz narzędzi używanych do pielęgnacji paznokci.

Grzybica skóry głowy 

W ostatnich latach dermatolodzy odnotowują wzrost liczby zachorowań na grzybicę skóry głowy oraz brody. Grzybica owłosionej skóry głowy dotyczy również dzieci, zwłaszcza młodzieży w wieku przedpokwitowania, zaś brody - osób dorosłych. Głównymi czynnikami predysponującymi do niej jest nadmierna potliwość, urazy oraz suchość skóry.

Grzybicę skóry głowy dzielimy w zależności od umiejscowienia:

• grzybica głowy

Wywołana przez dermatofity antropofilne. Zaliczamy do niej grzybice powierzchniowo strzygącą, drobnozarodnikową oraz woszczynową.

Grzybica strzygąca charakteryzuje się występowaniem licznych, drobnych ognisk złuszczających w obrębie których pojawiają się ułamane włoski. Nazwa zaczerpnięta jest z podglądu włosa, w którym widoczne są tkwiące w skórze pieńki włosów, które sprawiają wrażenie przystrzyżonych.

Grzybica powierzchowna drobnozarodnikowa objawia się pojawieniem na skórze ognisk złuszczających - mniej licznych niż przy grzybicy strzygącej - oraz równo-ułamanych włosach. Ogniska złamanych włosów są pojedyncze i zlokalizowane w obrębie skroni i potylicy. Skóra pacjenta pokryta jest łuskami, które pacjenci nazywają “silnym łupieżem”.

Grzybica woszczynowa występuje bardzo rzadko. Cechują ją tarczki, które powstają wokół mieszków włosowych. Przypominają one żółte stropy, które po usunięciu (np. zdrapaniu) pozostawiają blizny, a nawet prowadzą do wyłysienia.

• grzybica głowy i skóry brody

Wywołana przez dermatofity zoofilne. Wyróżniamy grzybice z odczynem zapalnym: strzygącą oraz drobnozarodnikową.

Grzybica skóry głowy oraz brody przybiera często postać zapalną - na skórze pojawiają się podchodzące ropą nacieki guzowate zlokalizowane w ujściach mieszków włosowych. Wydobywa się z nich treść ropna, która zasycha w strupy.

Grzybica skóry głowy jest chorobą uleczalną. Dzięki odpowiedniej pielęgnacji skóry głowy oraz wdrożeniu zaleconego przez dermatologa leczenia, pacjent może cieszyć się czystą, zdrową i wolną od zmian skórą.

Leczenie grzybicy skóry głowy wynosi średnio 6-8 tygodni, choć w zaawansowanej postaci może zostać wydłużone do 12. Podstawą jest stosowane leczenie ogólne, a także zachowanie szczególnej higieny - mycie szczotek do włosów, pościeli oraz czapek.

Uspokajamy również tych, którzy martwią się o stan włosów - włosy całkowicie odrastają, a chory nie jest skazany na trwałe wyłysienie. Zmiany ustępują bez pozostawienia żadnych blizn.

Zalecenia dla pacjenta przed konsultacją medyczną