SCORAD – system oceny nasilenia atopowego zapalenie skóry

Skale oceniające natężenie choroby lub objawów są szeroko stosowane w medycynie. Korzystanie z nich ułatwia komunikację między lekarzami, oraz umożliwia badanie skuteczności stosowanych leków i terapii a także porównywanie ich efektów. Dla pacjenta również mają one duże znaczenie – pozwalają one mu się zorientować, jaki zakres ma choroba, a także szybko zauważać, jeśli zmiany zaczynają się zaogniać.

Na czym polega system oceny SCORAD stosowany w atopowym zapaleniu skóry? Zanim w roku 1990 europejscy dermatolodzy stworzyli SCORAD, większość z nich decydowała się na opisową ocenę natężenia zmian chorobowych, albo stosowała w tym celi kryteria Hanifina i Rajki. Ten ostatni system jednak nie spełniał swojej funkcji – bo jego główną rolą jest przecież postawienie prawidłowej diagnozy.

Utrudniało to również testowanie nowych leków dermatologicznych – ponieważ wyniki były ciężkie do przedstawienia w sposób obiektywny. Lekarze specjaliści zgromadzeni w Bordeaux pragnęli więc dostarczyć uniwersalne narzędzie, które będzie na tyle proste, by mogło być stosowane podczas rutynowych wizyt kontrolnych przez dermatologów, jak i przez badaczy testujących nowe metody leczenia w badaniach klinicznych. W ten sposób, po 5 sesjach powstało SCORAD, a jego opis opublikowano w czasopiśmie medycznym Dermatology w 1993r. 

Skala SCORAD

Skala SCORAD składa się z trzech elementów. Suma punktów za każdy z nich jest wstawiana do równania. Maksymalny wynik, jaki może otrzymać pacjent to 102. U takiej osoby zmiany zajmowałyby całą powierzchnię skóry, były wybitnie intensywne, a także objawy – świąd i zaburzenia snu – bardzo silnie wpływają na jego funkcjonowanie.

Minimalny wynik to oczywiście 0, co oznacza, ze osoba nie ma żadnych zmian atopowych, oraz nie odczuwa objawów związanych z egzemą. Pierwszym obszarem, ocenianym w SCORAD jest „A” czyli powierzchnia skóry. Maksymalny wynik to 100 (100% zajętej skóry).

Stosuje się tu najczęściej „regułę dziewiątek”. Przednia powierzchnia nogi to 9%, tyle samo stanowi również kończyna górna lub przednia powierzchnia tułowia. Dlatego, przykładowo, osoba u której zajęta jest np. jedna ręka, oraz obie kończyny dolne miałaby zajęte 9%+18%+18%=45% powierzchni ciała. Mniejszy obszar łatwiej obliczyć przyjmując, iż dłoń pacjenta to 1% jego powierzchni ciała. Punkty przyznane w sekcji „A” dzieli się przez 5.

Kolejny aspekt oceniany przez SCORAD to „B” czyli intensywność. Pomaga tutaj obrazkowa skala, która szereguje je w skali od 0 do 3, szczególnie w przypadku niepewności lub małego obycia się ze skalą. Fotografie ułatwiają oszacowanie natężenia następujących zmian:

• Obrzęk
• Rumień
• Lichenizacja (czyli pogrubienie skóry)
• Obecność zadrapań
• Wysięk ze zmian
• Suchość skóry

Wynik sekcji „B” mnoży się przez 7/2, i sumuje z częścią „A” oraz C. „C” to subiektywne objawy odczuwane przez pacjenta, za które można otrzymać maksymalnie 20 punktów. Bierze się tu pod uwagę świąd, oraz zaburzenia snu (np. wybudzanie się lub długie zasypianie). Pacjent odpowiada na pytanie, jak każdy z objawów nich utrudnia mu normalne funkcjonowanie, zaznaczając na linii (będącej skalą od 1 do 10) odpowiadające jego ocenie miejsce.

Ponieważ ta część jest wysoce subiektywna, może ona znacznie zmienić ostateczny wynik SCORAD. Ostatecznie wynik SCORAD oblicza się w następujący sposób: A/5 + (7B)/2 + C Mimo iż skala SCORAD była wielokrotnie poddawana testom, nie jest to narzędzie idealne, zauważają autorzy publikacji na łamach Dermatology z 1997 r. Często dwoje lekarzy różnie ocenia zmiany w sekcji „B”, szczególnie obecność wysięku i lichenizacji.

Jednak najczęściej, co wydaje się zaskakujące, mają problemy z oszacowaniem obszaru skóry, szczególnie przy niewielkim natężeniu zmian. Jednak autorzy tej publikacji zauważają, że SCORAD jest bardzo dobrym narzędziem do śledzenia postępów leczenia pacjenta, i do dzisiaj pozostaje standardem w badaniach klinicznych.